Mutyzm wybiórczy

Mutyzm swoją nazwę bierze z j. łacińskiego i oznacza dokładnie „niemy”.
Opisuje sytuację, gdy pomimo spełnienia warunków językowych i fizjologicznych osoba milczy, nie podejmuje dialogu, unika go wręcz.

Mutyzm wybiórczy jest rozpoznaniem najczęściej stawianym, gdy dziecko idzie do szkoły. Wielokrotnie jednak pierwsze objawy są już widoczne w przedszkolu.
Dziecko mówi w bezpiecznym dla siebie otoczeniu, np. w domu. Wobec osób najbliższych jest spontaniczne, rodzice opisują, że jest wręcz „gadatliwe”. Jego zachowanie zmienia się wobec osób mało znanych lub nieznanych.
Poza brakiem kontaktu werbalnego często towarzyszy brak kontaktu wzrokowego, uboga mimika twarzy.

Na jego rozwój mają wpływ zarówno czynniki biologiczne, takie jak predyspozycje genetyczne, jak i czynniki środowiskowe, doświadczanie niepewności, krytyka, przesadne wymagania, wyśmiewanie przy próbie mówienia

Zaburzenie to kiedyś klasyfikowane jako nieprawidłowość w socjalizowaniu się, obecnie uważane jest jako zaburzenie lękowe. W dużym stopniu wiąże się z lekiem społecznym. Dziecko często jest nieśmiałe, wycofane.

Może jednak (choć znacznie rzadziej) mieć charakter opozycyjny. Widoczna jest wówczas duża upartość ze strony dziecka.

Może trwać od kilku m-cy do kilku lat. Jeżeli utrzymuje się powyżej 10 r.ż, to jest to niekorzystny czynnik prognostyczny.

Należy zawsze wykluczyć zaburzenie słuchu, mowy, opóźniony rozwój, autyzm.

Terapia – stosuje się różne formy terapii, zarówno dotyczące dziecka jak i rodziny.
Dobrze jest włączyć do współpracy środowisko szkolne, nauczycieli, pedagogów.
Główny nacisk zwykle nałożony jest na pracę z lękiem u dziecka, wygaszaniem zachowań lękowych. Poprawę komunikacji werbalnej uzyskujemy poprzez stopniowe wspieranie w wydawaniu przez dziecko dźwięków, słów, złożonej mowy. Rozszerza się ekspozycję na kolejne osoby, sytuacje. Włączane są techniki projekcyjne poprzez zabawę, sztukę, rysunek, muzykę.
Ważne jest zwiększanie poczucia własnej wartości, zwiększanie zaufania wobec otoczenia.

Pracuje się również z rodzicami celem osiągnięcia spójności oddziaływań.

Zwraca się uwagę na narrację rodziny, opis problemu z perspektywy każdego z członków rodziny.
Omawiane są przekonania rodziców dotyczące zagrożeń wobec dziecka ze strony otoczenia, skłonność do wyręczanie go, a za tym wzmacnianie zachowań unikowych, negatywne podejście do komunikacji.

W zmianie zachowań rodzicielskich ważne jest unikanie dwóch postaw: zarówno nadmiernego chronienia i wyręczania dziecka jak i pomijania lub ignorowania.